‘We bleven weg omdat de granman niet is geïnformeerd’

Tekst en beeld Samuel Wens

BOVEN-SURINAME — ‘Lespeki Saamaka lanti nanga Saamaka volku’, staat er op de uitnodiging van de Vereniging Saramaccaanse Gezagdragers (VSG) voor de krutu van afgelopen zondag te Atjoni. De dignitarissen die de dorpen moesten vertegenwoordigen, lieten het echter op hun eigen vergadering massaal afweten. Zelfs die van Pokigron schitterden door afwezigheid. Dit heeft te maken met de onderlinge onenigheid bij de verschillende stromingen binnen het korps van de Saramaccaanse gezagdragers. Alles draait om de uitvoering van het Saamaka-vonnis uit 2007.

‘Vonnisgebied’

Bij aankomst bij de aanmeerplaats Atjoni scheen de zon. Honderden prachtig uitgedoste en in fleurige pangi gestoken Saramaccaanse vrouwen uit verschillende dorpen waren naar de krutu gekomen. Te meer daar schitterden veel dignitarissen door afwezigheid. De krutu ging over naleving van het Saamaka-vonnis uit 2007 door de overheid. Kortweg komt het vonnis erop neer dat zonder overleg met de bewoners geen verstrekkende besluiten betreffende traditionele gronden, zoals uitgeven van concessies, mogen worden genomen.

“De strijd van de Saramaccaners om de Staat het Saamaka-vonnis te laten uitvoeren is niet eenvoudig, want zelfs dignitarissen werken tegen“

De strijd van de Saramaccaners om de Staat dit Saamaka-vonnis te laten uitvoeren is niet eenvoudig, want zelfs dignitarissen werken dit tegen. Het woongebied van de Saramaccaners wordt ‘vonnisgebied’ genoemd. De VSG pleit ervoor om in dit gebied geen concessies uit te geven (of alleen in overleg met de bewoners).

Sommige dignitarissen storen zich daar niet aan en vragen aan de centrale overheid concessies voor gemeenschapsbossen of voor zichzelf aan. Dit verzwakt de uitvoering zegt Ponti Petrusi, voorzitter van het VSG-bureau, tevens kapitein van Nieuw Aurora. Het druist volgens de vereniging ook in tegen het vonnis: de mensen zijn immers collectief eigendom van alle grond, daarom hoeft geen gemeenschapsbos aangevraagd te worden.

Politiek

Ingewijden binnen de Saramaccaanse gemeenschap zeggen dat de gezagdragers die niet aanwezig waren bij de krutu, tot de loyalisten van granman Albert Aboikoni behoren. Zij zijn voorstander van de exploitatie van het ‘vonnisgebied’ en verzetten zich tegen de VSG, die erop hamert dat de traditionele gronden aan de Saramaccaners toebehoren.

Maar niet alle dignitarissen scharen zich achter grootopperhoofd Aboikoni. Er zijn er ook die hem afwijzen, tegen exploitatie van het gebied zijn en pro de VSG. Dan is er nog een derde categorie dignitarissen, de ‘politieke gezagdragers’. De krant sprak op de krutu met Saamujee Bonki, huisvrouw uit het dorp Hekununu, en Benna Abauna, ambtenaar op het ministerie van Natuurlijke Hulpbronnen.

Zij wijzen erop dat de politieke gezagdragers in de verschillende dorpen grotendeels door politieke partijen zijn aangesteld. Abauna noemt dit slecht voor de dorpsgemeenschappen, omdat volgens hem betrokkenen werken in opdracht van de politieke partijen en niet in het belang van de dorpen.

“De politieke gezagdragers zijn bij alle activiteiten aanwezig om verslag te doen aan de leiding van hun partijen.” Hij en Bonki zeggen tegen illegale houtkap en vóór de VSG te zijn, maar als hen gevraagd wordt of zij pro of anti Aboikoni zijn, geven ze geen antwoord.

“Niet alle dignitarissen scharen zich achter Aboikoni. Er zijn er ook die hem afwijzen, tegen exploitatie van het gebied zijn en pro VSG“

Rol VSG

Eensgezindheid binnen de Saramaccaanse gemeenschap is ver te zoeken, vanwege partijpolitiek. Er wordt zelfs gezegd dat de VSG personen en organisaties buiten sluit, zoals de Stichting Bureau Asawini. Sommigen stellen zelfs dat de vereniging, die afhankelijk is van subsidie zoals dat van Tropenbos Internationaal, een ‘verdienmodel’ is geworden.

Alleen familieleden van VSG-toppers zouden worden gevraagd om tegen betaling vervoer, huisvesting en voeding bij activiteiten van de Vereniging te verzorgen, wordt gezegd. “Van een vrije aanbesteding is geen sprake”, merkt een bootsman te Atjoni op.

Waze Eduards is hoofdkapitein van Pikin Slee, tevens voorzitter van de VSG. Net als Petrusi (voorzitter van het VSG-bureau), die het afdoet als ‘laster’ door kwaadwilligen, ontkent Eduards de beschuldigingen. Hij geeft wel toe dat niet wordt samengewerkt met Stichting Bureau Asawini, die zich overigens achter de uitvoering van het Saamaka-vonnis schaart.

“Wij hebben met de stichting vergaderd en hun manier van werken verschilt met die van ons”, zegt Petrusi. Hij wil niet ingaan op de verschillen tussen de twee organisaties maar verzekert “dat ook anderen dan familieleden van VSG-toppers diensten gegund krijgen”. Hij stelt dat VSG is geen organisatie is van woorden, “maar werkt aan de bewustwording van de Saramaccaners in de dorpen”.

Het is de krant gebleken dat VSG aan bloedverversing doet en probeert jong kader te kweken en naar voren te schuiven. “De jongeren worden belast met de registratie en de protocollen bij activiteiten en ze doen ook de publiciteit”, bevestigt Hugo Jabini van deze organisatie.

Voeding

Meer dan vijfhonderd personen bezochten de krutu, van wie iets meer dan de helft uit de dorpen en de rest uit de stad. Na het aanhoren van de VSG-toppers, als zou de Staat het vonnis van 2007 niet willen uitvoeren, begonnen mensen te vertrekken, omdat de vergadering lang duurde en er niet voldoende eten was. “Wij zijn uitgegaan van 250 aanwezigen en bestelden evenzoveel porties. Ondanks de strenge registratie was de opkomst groter dan verwacht”, verontschuldigt dagvoorzitter Kenneth Lazo zich.

Aanwezigen spraken hun afkeuring erover uit en zeiden niet meer op een uitnodiging van VSG te zullen ingaan. Een van hen is Edmé Akimboto uit Paramaribo: “Ze verkondigen onjuiste informaties, want bij de uitnodiging stond dat wij eten en drinken zouden krijgen.” De dignitarissen van meer dan tien dorpen, vanaf Pokigron stroomopwaarts tot en met Nieuw Aurora, waren niet aanwezig op de krutu, verklaart kapitein Godfried Adjako van Kaaja Paati. De gezagdragers van deze dorpen staan via Whatsapp met elkaar in contact verklapt de kapitein. “Wij zijn allen officieel uitgenodigd, maar zijn weggebleven omdat de VSG granman Aboikoni niet heeft geïnformeerd over de krutu.”